MUZEUM POLAKÓW RATUJĄCYCH ŻYDÓW NA PODKARPACIU IM. RODZINY ULMÓW

MUZEUM POLAKÓW RATUJĄCYCH ŻYDÓW NA PODKARPACIU IM. RODZINY ULMÓW

MUZEUM POLAKÓW RATUJĄCYCH ŻYDÓW NA PODKARPACIU IM. RODZINY ULMÓW

Muzeum powstaje wokół odbudowanego domu rodziny Ulmów. Dom Ulmów stojący w wewnętrznym otwartym patio i widoczny jest z każdego punktu ekspozycji oraz stanowi jej integralną część. Ogród w patio jest elementem jego naturalnego otoczenia. Wprowadza zmienność pór dnia i roku w postrzeganiu domu. Na strukturę funkcjonalną budynku składa się jednoprzestrzenna część publiczna skupiającą funkcje dostępne dla zwiedzających (ekspozycję, pracownię naukową, audytorium z foyer oraz strefę wejścia) oraz dwukondygnacyjny pas w środku budynku zawierający pomieszczenia administracyjne, magazynowe oraz sanitarne. Dzięki systemowi ruchomych ścian możliwe jest łatwe scalenie wszystkich funkcji publicznych w jedną uniwersalną przestrzeń ekspozycji czasowych, spotkań i okolicznościowych uroczystości. Przyjęte rozwiązanie stanowi o wielkiej elastyczności budynku i bezproblemowej adaptacji przestrzeni wewnętrznych w zależności od zapotrzebowania. Części ogólnodostępne mają wysokość 5,5 m netto, co zapewnia uzyskanie optymalnej przestrzeni muzealnej oraz prawidłowej percepcji eksponatów średnio- i wielkogabarytowych (w zależności od rodzaju ekspozycji). Muzeum zaprojektowano jako budynek o powściągliwej i wyważonej formie. Dolny pas elewacji stanowi 80-centymetrowej wysokości tafla szkła, dająca złudzenie płynnego przejścia posadzki wewnętrznej w zewnętrzną, a co za tym idzie łączności przestrzeni (ekspozycji) wewnątrz i na zewnątrz. Światło tuż przy poziomie podłogi zapewnia dogodne warunki reżyserii ekspozycji, nie zabiera powierzchni ekspozycyjnej oraz stanowi o unikalnym charakterze i klimacie wnętrza.

Ekspozycja podzielona jest na dwie części:
A. Ekspozycja zewnętrzna, plenerowa. Otwarta, na skrzyżowaniu dróg mieszkańców Markowej, zachęcająca do odwiedzenia Muzeum.
- Plac: stanowi strefę wejściowa oraz miejsce organizacji spotkań i wystaw plenerowych;
- Ściana Pamięci: Stanowi tło dla budynku Muzeum i pomnika. Umieszczono na niej nazwiska 1650 Polaków ratujących Żydów na Podkarpaciu podczas II wojny światowej;
- Przestrzeń Refleksji: Pomiędzy budynkiem Muzeum oraz Ścianą Pamięci. Stanowi część ekspozycji plenerowej oraz spełnia funkcję „oddechu” i refleksji po doświadczeniu ekspozycji wewnętrznej Muzeum.

B. Ekspozycja wewnętrzna (podzielona według dwóch sposobów poznania):
- Wiedza – część ekspozycji o charakterze linearnym, chronologiczno-problemowym. Ścieżka zwiedzania prowadzi przez cztery kolejne obszary tematyczne (życie codzienne przed i w trakcie wojny, Polacy ukrywający Żydów, kryjówki i schronienia, Polacy zamordowani za pomoc Żydom). Narracja odbywa się dwutorowo: multimedialnej prezentacji historii w skali kraju i regionu towarzyszą punktowe, wolnostojące ekspozytory z oryginalnymi przedmiotami należącymi do Ulmów. Pozwala to zwiedzającym na obserwowanie historii oczami uczestników wydarzeń. Pamiątki po Ulmach „opowiadają” historię swoich właścicieli i pozwalają nawiązać z ich postaciami emocjonalną więź.
- Doświadczenie - W centralnym punkcie przestrzeni ekspozycyjnej zlokalizowano współczesną rekonstrukcję formy domu rodziny Ulmów wraz z ówczesnym wyposażeniem oraz osobistymi pamiątkami, meblami i fotografiami Józefa Ulmy. Otoczenie, w jakich żyli członkowie rodziny oraz w jakim ukrywali znajomych Żydów jest zarazem sceną dźwiękowej rekonstrukcji tragicznej nocy 24 marca 1944 roku. Jest to pożądany przez Organizatora „silny akcent na zakończenie zwiedzania”, odwołujący się bezpośrednio do emocji gości i pozostawiający w ich pamięci trwały ślad.